غزلیاتی از امام خمینی(ره)

عید نوروز

باد نوروز وزیـــده است به کوه و صحرا      جامه عیـــد بپـــوشنـــد، چه شاه و چه گدا

بلبل باغ جنان را نبـــود راه به دوست       نازم آن مطـــرب مجلـــس کـــه بود قبله نما

صوفى و عارف ازین بادیه دور افتـادند       جــام مى گیر ز مطــرب، که رَوى سوى صفا

همه در عید به صحرا و گلستان بروند       من ســرمست، ز میخـــانه کنـــم رو به خدا

عید نوروز مبارک به غنــــى و درویش       یــــــار دلـــــدار، ز بتخـــانــــه درى را بـــگشا

گر مرا ره به در پیر خــــــرابات دهى          بــه سر  و جان به سویش راه نوردم نه به پا

سالها در صف اربــــــاب عمائم بودم          تـــا بـــه دلـــدار رسیدم نـــکنم بـــــاز خــطا

حُسن ختام

الا یا ایها الساقى! ز مـــى پُر ســــاز جامم را      که از جـــانم فــــرو ریزد، هواى ننگ و نامم را

از آن مى ریز در جـــامم کــه جانم را فنا سازد     برون سازد ز هستى، هسته نیرنگ و دامم را

از آن مى ده که جانم را  ز قید خود رها سازد      به خود گیـــرد زمـــــامم را، فرو ریزد مقامم را

از آن مى ده کــه در خلوتگـــــه رندان بیحرمت     به هم کــوبد سجودم را، به هم ریزد قیامم را

نبـــــودى در حـــریمِ قدسِ گلــــرویان میخــانه      که از هـــر روزنـــى  آیم، گلى گیرد لجامم را

روم در جـــرگه پیران از خــــــود بى‏خبر، شاید      برون ســـازند از جــانم، به مى افکار خامم را

تـــو اى پیــــک سبکباران دریــــاى عدم، از من     به دریادارِ آن وادى، رســـان مدح و سلامم را

به ســـاغر ختم کردم این عدم اندر عدم نامه       به پیرِ صومعه بــــرگو: ببین حُسن ختــامم را

جان جهان

به تو دل بستم و غیر تو کسى نیست مرا    جُز تو اى جان جــــهان، دادرسى نیست مرا

عاشق روى تــوام، اى گل بى مثل و مثال     به خدا، غیر تو هــرگز هــــوسى نیست مرا

بـــا تو هستم، ز تو هرگز نشدم دور؛ ولى      چه توان کرد که بانگ جــــرسى نیست مرا

پــــرده از روى بینداز، به جان تـــــو قســم      غیـــر دیــــدار رخت مـــلتمسى نیست مرا

گر نباشى بـــرم، اى پـــردگى هرجـــــایى      ارزش قدس چـــو بـــال مگسى نیست مرا

مــــده از جنت و از حــــــور و قصورم خبرى      جز رخ دوست نظر سوى کسى نیست مرا

شرح جلوه

دیــــــــــده‏اى نیست نبیند رخ زیبــــــــــــاى تو را            نیست گـوشى که همى‏نشنود آواى تو را

هیچ دستـــــــــى نشـــــــــود جز بر خوان تو دراز           کـــس نجوید به جهـــــــان جز اثر پاى تو را

رهرو عشقـــــــــم و از خــــــــــرقه و مسند بیزار           به دو عالـــــــــــم ندهم روى دل آرای تو را

قامت ســــــــرو قـــــــــــــدان را به پشیزى نخرد            آنکه در خــــــــــــواب ببیند قد رعناى تو را

به کجا روى نمـــــــاید کـــــــــه تواش قبله نه‏اى؟           آنکه جوید به حـــــــرم، منزل و ماواى تو را

همه جـا منزل عشق است؛ که یارم همه جاست          کور دل آنکــــه نیابد به جهـــان، جاى تو را

بــــــا کـــــه گویم که ندیده است و نبیند به جهان           جــــــز خم ابـــــرو و جز زلف چلیپاى تو را

دکـــــــه علـــــــم و خرد بست، درِ عشق گشود            آنکه مى‏داشت به سر علّت سوداى تو را

بشکنــــــم این قلـــــــم و پـــــــاره کنم این دفتر            نتـــــوان شـــــرح کنم جلـــــوه والاى تو را

دریاى جمال

 ســـــــر زلفت به کنارى زن و رخسارگشا         تا جهان محو شود، خرقه کشد سوى فنا

به سر کوى تو اى قبله دل، راهى نیست         ورنه هــــرگز نشـــــوم راهــى وادىّ مِنا

از صفـــاى گل روى تو هر آن کس برخورد          بَـــــــرکَند دل  ز حریم و نکُند رو به صفا

طاق ابروى تو محراب دل و جان من است         مــــــن کجا و تو کجا؟ زاهد و محراب کجا؟

ملحد و عارف و درویش و خراباتى و مست        همـــه در امــــرِ تو هستند و تو فرمانفرما

خرقــه صوفى و جام مى و شمشیر جهاد          قبله‏گاهى تو و این جمله، همه قبله نما

رَسَـــم آیا به وصـــــال تو که در جان منى؟         هجر روى تو که در جان منى، نیست روا

ما همه موج و تو دریاى جمالى اى دوست         مــــــوج دریاست، عجب آنکه نباشد دری

مسلک نیستى

  جزعشق تو، هیچ نیست اندر دل ما        عشق تـو سرشته گشته اندر گلِ ما

اسفار و شفاء ابن سینا نگشود         بـــــا آن همـه جرّ و بحثها مشکل ما

بــا شیخ بگو که راه من باطل خواند         بـــر حـــــــــــقّ تو لبخند زند باطل ما

گــــــــــر سالک او منازلى سیر کند         خــــــود مسلک نیستى بود منزل ما

صـــد قافله دل، بار به مقصد بستند         بر جــــاى بمانـــد این دل غافـــل ما

گر نوح ز غرق سوى ساحل ره یافت         این غرق شدن همى بود ساحل ما

لب دوست

گـــــرچه از هر دو جهان هیچ نشد حاصل ما      غــــم نباشد، چـــــــو بـــــود مهر تو اندر دل ما

حاصل کونْ و مکان، جمله ز عکس رخ توست     پس همین بس که همه کوْن و مکانْ حاصل ما

جملـــــــه اسرار نهان است درونِ لب دوست     لب گشا! پـــــــرده بــــــــرانداز ازین مشکل ما

یـــــــــــا بکش یــا برَهان زین قفس تنگ، مرا     یا بــــــــرون ساز ز دل، ایـــــن هــوس باطل ما

لایـــــق طوْف حــــــــــریم تو نبـــــــــودیم اگر     از چــــــه رو پس ز مــــحبت بسرشتى گِل ما؟

خانقاهِ دل

الا یــــا ایها الســـــــــاقى! برون بر حسرت دلها      کــه جامت حل نماید یکسره اسرار مشــکلها

بــــــه مــــى بـــــــر بند راه عقل را از خانقاه دل     کــــه این دارالجنون هرگز نباشد جــاى عاقلها

اگر دل بسته‏اى بر عشق جانان، جاى خالى کن     که این میخانه هــرگز نیست جز ماواى بیدلها

تــــــو گــر از نشئه مى کمتر از آنى به خود آیى      بـــــــرون شـو بید رنگ از مرز خلـوتگاه غافلها

چــــــه از گلهاى باغ دوست رنگ آن صنم دیدى      جـــدا گشتى ز بــاغ دوست دریاها و ساحلها

تــــــــو راه جنت و فردوس را در پیش خود دیدى      جـــدا گشتى ز راه حـق و پیوستى به باطلها

اگـــــــر دل داده‏اى بر عـــــــالم هستى و بالاتر        به خود بستى ز تار عنکبوتى بس سلاسلها

آفتاب نیمه شب

اى خوب رخ که پـــــرده نشینى و بى‏حجاب       اى صـــــــــدهزار جلـــــــوه‏گـر و باز در نقاب

اى آفتــــــــــابِ نیمــــ شب، اى ماهِ نیمروز        اى نجم دوربین کـــــه نـــه ماهى، نه آفتاب

کیهان طلایه دارت و خــــــورشید ســـایه‏ات       گیســـــــــوى حــــــور خیمــه ناز تو را طناب

جانهاى قدسیــان همه در حسرتت به سوز       دلهــــــاى حوریـــــــان همـه در فرقتت کباب

انمـــــــوذج جمــــالى و اسطــــــوره جــلال       دریاى بیکــــــــرانى و عالـــــم همــــه سراب

آیــــــا شــــود که نیم نظر ســـــــوى ما کنى      تا پــــــــر گشــــــوده کوچ نماییم از این قِباب

اى جلــــــــوه ات جمـــــــــالْ دهِ هرچه خوبرو        اى غمزه ات هلاکْ کنِ هر چه شیخ و شاب

چشـــــم خرابِ دوست خــــرابم نموده است        آبـــــــادى دو کـــــــوْن به قربـــان این خراب

دریا و سراب

مــــا را رهـــــا کنید در این رنج بى‏حساب       بــــــــــا قلب پاره پاره و با سینه‏اى کباب

عمرى گذشت در غم هجران روى دوست      مــــــــــرغم درون آتش، و ماهى برون آب

حــــالى، نشد نصیبم از این رنج و زندگى       پیــــرى رسید غرق بطالت، پس از شباب

از درس و بحث مدرسه ام حــاصلى نشد       کـــى مى‏توان رسید به دریا از این سراب

هــــــــرچه فراگرفتم و هــــــرچه ورق زدم      چیـــــــزى نبود غیر حجابى پس از حجاب

هـــــان اى عزیز، فصل جوانى بهوش باش      در پیـــــــرى، از تو هیچ نیاید به غیر خواب

این جـــــاهلان که دعوى ارشاد مى کنند       در خرقه شان به غیر منم تحفه‏اى میاب

ما عیب و نقص خویش، و کمال و جمال غیر    پنهــــــــان نموده‏ایم، چو پیرى پس خضاب

دم در نــــــى‏آر و دفتــــــــر بیهوده پاره کن       تا کــــــى کلام بیهده گفتــــــــــار ناصواب

درگاهِ جمال

هــــر کجا پا بنهى حسن وى آنجا پیداست        هــــرکجــــــــا سر بنهى سجده‏گه آن زیباست

همـــــــه سرگشتـــــه آن زلف چلیپاى ویند        در غم هجــر رُخش، این همه شور و غوغاست

جملــــه خوبــــان برِ حُسن تو سجود آوردند       این چــه رنجى است که گنجینه پیر و برناست؟

عاشقــــــــــان، صدرنشینانِ جهانِ قدسند         ســــرفــــــراز آنکــــه به درگاه جمال تو گداست

فارغ از ما و من است آنکه به کوى تو خزید        غافل از هر دو جهان، کى به هواى من و ماست؟

بـــــــر کن این خرقه آلوده و این بت بشکن        بــــه در عشق فرود آى کـــه آن قبلـــه نمــــاست

سخن دل

عـــاشق دوست ز رنـــــگش پیداست          بیدلــــــــــى از دل تنگـــش پیداست

نتــــــــــوان نــــــرم نمودش به سخن          ایــــن سخن، از دل سنگش پیداست

از در صلح بــــــــــرون نـــــاید دوست           دیگـــــــر امـــــروز، ز جنگش پیداست

مَى زده است، از رُخ سرخش پرسید           مستـــى از چشم قشنگش پیداست

یار، امشب پى عاشق کشى است           مـــــن نگویـــــــم؛ ز خَدَنگش پیداست

رازِ عشـــــق تــــــــو نگــوید هندى          چـــه کنـــــم من که ز رنگش پیداست

مکتب عشق

آنکه دامن مى زند بر آتش جانـــم، حبیب است       آنکـــه روز افزون نمـــاید درد من، آن خود طبیب است

آنچه روح افزاست، جام باده از دست نگار است       نى مدرّس، نى مــربّى، نى‏حکیم و نى خطیب است

سرّ عشقم، رمز دردم در خم گیسوى یار است        کـــى به جمع حلقــه صوفىّ و اصحــاب صلیب است؟

از فتـــوحاتم نشد فتحىّ و از مصباح، نورى         هــــر چــــه خواهم، در درون جامــه آن دلفریب است

درد مـــى جـــویند این وارستگان مکتب عشق         آنکه درمان خواهد از اصحــاب این مکتب، غریب است

جرعه‏اى مى خواهم از جام تو تا بیهوش گردم         هــــوشمند از لـــذّت این جرعه مى، بى نصیب است

مـــوج لطف دوست، در دریاى عشق بى کرانه         گــــاه در اوُج فـــراز و گــــاه در عمــــــق نشیب است

رخ خورشید

عیب از ما است، اگر دوست ز ما مستور است       دیده بگشاى کـــــه بینى همــه عالم طور است

لاف کـــم زن کـــــــــه نبیند رخ خـورشید جهان       چشــم خفــاش کـــــه از دیدن نــورى کور است

یــــــــــا رب، ایــن پرده پندار که در دیده ماست       بـــاز کن تــــا کــــه ببینم همــــه عالم نور است

کــــــــــاش در حلقه رندان خبرى بود ز دوست        سخن آنجا نه ز ناصر بــــــود از منصـور است

واى اگـــــر پــــــــرده ز اســــرار بیفتــــــد روزى      فاش گردد که چه در خرقــــه این مهجــــور است

چــــــه کنــــــــم تا به سر کوى توام راه دهند؟      کاین سفر توشه همى‏خواهــد و این ره دور است

وادى عشق که بى هوشى و سرگردانى است     مــــــدعى در طلبش بـــــوالهوس و مغــرور است

لـــب فرو بست هر آن کس رخ چون ماهش دید      آنکــــه مـــــدحت کنـد از گفته خود مسرور است

وقت آن است کــــــــه بنشینم و دم در نـــــزنم       به همــــه کــون و مکان مدحت او مسطور است

عاشق سوخته

  پــــــــرده بردار ز رخ، چهره‏گشا ناز بس است     عــــــاشق ســوخته را دیدن رویت هوس است

دست از دامنت اى دوست، نخواهم برداشت     تا مــــــن دلشـده را یک رمق و یک نفس است

همــــــــه خوبان برِ زیبایى‏ات اى مایه حُسن،     فى‏المثل، در برِ دریاى خروشان چو خس است

مـــــرغ پــــر سوختــه را نیست نصیبى ز بهار     عـــرصـه جولانگه زاغ است و نواى مگس است

داد خواهـــــم، غم دل را به کجا عرضه کنم؟      که چو من دادستان است و چو فریاد رس است

این همـــــــه غلغل و غوغـــا که در آفاق بوَد      ســـوى دلـــــدار، روان و همه بانگ جرس است

مذهب رندان

آنکه دل بگسلد از هر دو جهان، درویش است            آنکـــــه بگــــذشت ز پیـــدا و نهان، درویش است

خـــــــــرقه و خانقه از مذهب رندان دور است            آنکــــه دورى کند از ایــــــن و از آن، درویش است

نیست درویش کــــــــــــه دارد کُلــه درویشى            آنکـــــه نادیـــده کلاه و سر و جـان، درویش است

حلقــــــه ذکـــــــــر میاراى کــه ذاکر، یار است           آنکــــــه ذاکـــــر بشناسد به عیان، درویش است

هـــــر که در جمع کسان دعوى درویشى کرد            بـــــه حقیقت، نــــه که با ورد زبان، درویش است

صــــــوفى‏اى کو به هواى دل خود شد درویش           بنـــده همت خویش است، چسان درویش است؟

دیدارِ یار

  عشـــــــــــق نگـــار، سرِّ سویداى جان ماست         ما خاکســــــــار کــوى تو، تا در توان ماست

با خلـــــــــــــدیان بگو که، شما و قصور خویش         آرام مـــــــا به ســـــــــایه سرو روان ماست

فردوس و هــر چه هست در آن، قسمت رقیب         رنج و غمى که مى رسـد از او، از آن ماست

بــــــــــا مدعى بگــــــو که تو و جنت النعیم           دیدار یار، حــــــــاصل ســـــرّ نهــــان ماست

ساغـــــــــــــــــر بیار و باده بریز و کرشمه کن           کـــــــــاین غمزه، روح‏پرور جان و روان ماست

این با هُشـــــــــــان و علم فروشان و صوفیان            مــــــــــــى‏نشنوند آنچه که ورد زبان ماست

سبوى عاشقان

بــــــرخیز مطربا، که طرب آرزوى ماست         چشم خــــرابِ یارِ وفــــــــــادار سوى ماست

دیـــــوانگى عاشق خوبان، ز باده است          مستى عاشقـــــــــان خدا، از سبوى ماست

مـــــــــــــا عاشقان، ز قله کـوه هدایتیم         روح الامین به سدره پى جستجوى ماست

گلشن کنید میکــــــــــده را، اى قلندران         طیـــــــــر بهشت مــى‏زده در گفتگوى ماست

با مطربان بگــــــو که طـــرب را فزون کنند        دســـت گــــداى صومعه بالا به سوى ماست

ســــاقى، بـــــریز باده گلگون به جام من        این خُـــــــمِّ پــــــر ز مى، سببِ آبروى ماست

بـــــــاد بهــــــــــار پــرده رخسار او گشود       ســـــرخىّ گــــــــل ز دلبر آشفته روى ماست

اى پــــــردگى که جلوه ات از عرش بگذرد      مهــــــر رُخــــت عجین به بُن موى موى ماست

قبله محراب

 خــــــــم ابـــروى کجت قبله محــراب من است            تاب گیســوى تو خود، راز تب و تاب من است

اهـــــــــــل دل را به نیایش، اگــر آدابى هست             یـــاد دیــــــــدار رُخ و موى تو، آداب من است

آنچـــــــــه دیدم ز حـــریفان همه هشیارى بود             در صف مـى‏زده بیـدارى من، خواب من است

در یَم علـــــــــــــم و عمل، مدعیان غوطه ورند             مستــى و بیهشى مى زده گرداب من است

هـــــر کسى از گنهش، پوزش و بخشش طلبد            دوست در طــاعت من، غافر و توّاب من است

حـــــــــــــــاش للّه که جز این ره، ره دیگر پویم             عشق روى تــو سرشته به‏گل و آب من است

هر کسى از غم و شادى است نصیبی، او را               مــــــایه عشرت من، جامِ مىِ ناب من است

دریاى عشق

 افسانه جهــــان، دل دیوانه من است      در شمع عشق سوخته، پروانه من است

گیسوى یــار، دام دل عاشقان اوست      خــــــال سیاه پشت لبش دانه من است

غوغاى عـــــــاشقان، رخ غمّاز دلبران      راز و نیــــــــازها همـه، در خانه من است

کوى نکـوى میکده، باب صفاى عشق     طــــــاق و رواق روى تو کاشانه من است

فــــــــریاد رعد، ناله دل‏سوز جان من      دریــــــاى عشق، قطره مستانه من است

تــــــا شد به زلف یار سرشانه آشنا       مسجود قدسیان همگى، شانه من است